5S Tertip düzen kuralı Japonya da ortaya çıkmış, düzenli ve temiz bir çalışma ortamı sağlamak ve sürekliliğini sürdürmek için geliştirilmiş bir teknik. 5S Tertip düzen (5S kuralının) amacı ortada olan tertipsizliği, düzensizliği ve temizlik eksikliğini ortadan kaldırmaktır.
İsmi neden 5S kuralı?
İsminin 5S kuralı olmasının sebebi Japoncadan gelmiştir. Japoncada olan isimlerinden dolayı 5S kuralı olarak adlandırılmıştır.
Japoncada;
Seiri -> Ayıklama ‘Toparlama’
Seiton -> Düzen
Seiso -> Temizlik
Seiketsu -> Standartlaştırma
Shitsuke -> Disiplin
Olarak adlandırılmıştır, kullanım kolaylığı sunması açısından, kelimelerinin baş harflerinin aynı olmasından mütevellit 5S kuralı denmiştir.
5S Tekniğinin (Kuralının) Adımları Nelerdir?
5S Tekniğinin Adımları;
Ayıklama(Seiri); 5S Tekniği adımlarının ilk adımıdır. İhtiyaç duyulmayan gereksiz malzeme, ekipman ve aletlerin çalışılan alandan uzak tutulmasına ayıklama deriz. Kullanılmayan veya ihtiyaç duyulmayan bu eşyaları, kullanım sıklığına göre ayırma olarak da tanımlamak mümkündür.
Ayıklama adımının sağlam ve düzgün yapılması, diğer adımların daha rahat ve iyi ilerlemesini sağlar. Daha kontrollü bir ilerleme sağlanmış olunur. Ayıklama ile sağlık ve güvenlik riski oluşturan durumlardan da uzaklaşılmış olunur.
Düzenleme(Seiton); Kullanım sıklığına göre ayıkladığımız malzemeleri veya eşyaları düzenleme, sıraya dizme ve belirli bir şekilde gruplandırma olayına düzenleme denebilir. Amaç malzemeye ihtiyaç duyulduğunda en kısa sürede ulaşmaktır. Tertip ve düzenleme ile bu süreyi minimuma indirmek amaçlanır.
Düzenleme ile yan yana durması tehlikeli olan malzemeleri daha dikkatli bir şekilde düzenleyerek yan yana durmaması sağlanır.
Çalışma ortamında düzen olmaması çalışanın, daha fazla iş yükü ve daha fazla yorulması demektir.
Temizlik(Seiso); Çalışma alanını daha steril ve daha sağlıklı tutmak için yapılması gereken adımdır. Hiçbir çalışan pis ve steril olmayan bir ortamda çalışmayı tercih etmez ve hatta temiz olmayan bir ortam çalışanın moralini ve çalışma motivasyonunu bile düşürebilir. Çalışanın sağlığını olumsuz etkileyerek salgın hastalık oluşturabilir. Bu durumda birden fazla çalışanı olumsuz etkileyebilir.
Bu sebepten dolayı çalışma ortamının kirden, yağdan ve tehlikeli maddelerden temizlenmesi gerekir. Sağlıklı bir ortam sağlanmalı ve bunun denetiminin sürekli olarak devam ettirilmesi gerekir.
Standartlaştırma(Seiketsu); Bu adımın önemi, diğer adımların sağlanmasıyla alakalıdır. Bu adımda diğer adımların sürekliliği, denetimi ve yapılabilecek iyileştirmeler göz önüne alınır. Diğer adımların etkin bir şekilde yürütülmesini amaçlayan bir adımdır.
Bu adım, diğer adımları standartlaştırarak düzeni ve temizliği sağlamak ve oluşabilecek hata ihtimallerini en aza indirebilmeyi hedeflemektedir.
Disiplin(Shitsuke); Diğer adımların rutin bir şekilde işleyip işlemediğinin kontrolünün sağlandığı adımdır. Bu adımda diğer adımların etkin ve doğru bir şekilde yürütülüp yürütülmediği denetlenir.
Diğer 4 adımın birbirine bağlanmasını sağlayan adım olarak da tanımlayabiliriz. Aynı zamanda bu adım kişinin, kişisel disiplininin de olması gerektiği adımdır. Sürekli denetlenerek, oluşabilecek hataları en aza indirmeyi ve baştan engellemeyi amaçlamaktadır.
