Dünya genelinde her daim saygınlığı yüksek bir meslek olan ve özellikle pandemi süreciyle beraber önemi çok daha iyi kavranılan tıp doktorluğunun eğitiminin verildiği tıp fakültesi sayısı, ülkemizde Şubat 2022 verilerine göre 126. Her yıl bu fakültelere ortalama 16 bin öğrenci alınmaktadır. Oldukça yoğun ve zorlu bir eğitimin ardından öğrenciler “tıp doktoru” unvanıyla mezun olmaktadır. Peki, tıp fakültesinde öğrencileri neler bekliyor? Tıp eğitim süreci nasıl ilerliyor? Bu makalede bu soruların yanıtları bulunmaktadır.
Tıp Fakültesi Nedir ve Nasıl Öğrenci Kabul Eder?
Tıp Fakülteleri; tıp bilimi eğitiminin verildiği ve tıp bilimine dair araştırmaların yapıldığı “tıp doktoru” yetiştiren eğitim kurumlarıdır. 2022 verilerine göre tıp fakülteleri, ülke genelinde yapılan üniversiteye giriş sınavlarında sayısal puan türünde sıralaması ilk 50 bin içinde yer alan öğrencileri kabul etmektedir. Bu sıralama, eğitimin verildiği fakültenin niteliğine göre değişmekle birlikte 50 bin üst sınırı konulmuştur.
Tıp Fakültesi Eğitimi
Tıp fakültesinde eğitim 6 yıl sürmektedir. Bunu 3+2+1 şeklinde formüle etmek mümkündür.
İlk üç sene “preklinik” olarak da adlandırılan dönemdir. Bu dönem boyunca öğrenciler amfiler veya sınıflarda teorik; laboratuvarlarda pratik dersler almaktadırlar. Teorik ve pratik derslerin sınavları ile puanlamaları ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Öğrencilerin preklinik dönemde aldıkları dersler şu şekildedir:
1. Sınıf: Biyofizik, Biyokimya, Biyoistatistik ve Tıp Bilişimi, Davranış Bilimleri, Tıbbi Biyoloji, Sosyal Bilimler ve Tıp, Sağlıklı Yaşam ve Halk Sağlığı, Anatomi, Tıbbi Genetik, Mikrobiyolojiye giriş, Fizyoloji, Histoloji, Tıbbi Terminoloji
2. Sınıf: Anatomi, Fizyoloji, Histoloji ve Embriyoloji, Biyokimya, Mikrobiyoloji, İmmünoloji, Parazitoloji
3. Sınıf: Farmakoloji, Patoloji, Dermatoloji, Epidemiyoloji, İnfeksiyon Hastalıkları, Pediatrik İnfeksiyon Hastalıkları, Mikrobiyoloji, Parazitoloji, Nükleer Tıp, Tıbbi Genetik, Radyodiyagnostik, Göğüs Hastalıkları, Göğüs Cerrahisi, Kalp-Damar Cerrahisi, Kardiyoloji, Gastroenteroloji, Hematoloji, Endokrinoloji, Kadın Hastalıkları ve Doğum, Nefroloji, Üroloji, Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon, Göz Hastalıkları, Nöroloji, Çocuk Nöroloji, Nöroşirurji, Ortopedi, Psikiyatri, Çocuk psikiyatrisi, Deontoloji (Tıbbi Etik), Halk Sağlığı, Biyoistatistik, Acil Tıp
Bu derslerin işleniş sırası, fakülteler arasında farklılık gösterebilir. Örneğin bir tıp fakültesinde anatomi dersinin tamamı 2. sınıfta işlenirken başka bir tıp fakültesinde 1 ve 2. sınıfa paylaştırılabilir. Ayrıca preklinik dönemde el yıkama, eldiven giyme, flakon hazırlama, ilk yardım gibi temel becerilerin verildiği uygulama dersleri ve seçmeli dersler de verilir.
Preklinik dönem için ülkemizde en yaygın kullanılan sınav sistemi “entegre sınav sistemi ”dir. Bir diğeri ise “Probleme Dayalı Eğitim Sistemi” dir ve ülkemizde sadece Dokuz Eylül ile Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültelerinde uygulanmaktadır.
Entegre sistemde öğrenciler, birbiri ile bağlantılı konuların bir arada verildiği derslerden oluşan 4-5 haftalık “komite”lere girerler. Örneğin solunum komitesinde solunum organlarının anatomik yapısı, histolojisi, soluk alıp vermenin fizyolojisi, solunum sistemine yerleşen parazit ve bakteriler ile bunların neden olduğu hastalıklar bir bütün olarak bu 4-5 haftalık süre içerisinde anlatılır. Her bir komiteden sonra sınav yapılır. Bir dönemde genelde 3 komite bulunur. Yılsonunda ise sene içindeki tüm komiteleri kapsayan bir final sınavı yapılır. Hem komite hem final sınavlarının teorik ve pratik olarak iki ayrı basamağı bulunmaktadır.
Öğrencilerin başarılı sayılıp bir üst sınıfa geçebilmesi için komite sınav puanları ortalamasının % 40’ı ile final sınav puanının % 60’ının toplamının 60 puan etmesi gerekmektedir. Buna ek olarak bazı fakültelerde final sınavından minimum 60 puan alma zorunluluğu da bulunmaktadır. Yukarıda belirtilen şartları final sınavında sağlayamayan öğrencilere bütünleme sınavı hakkı tanılır. Bütünleme sınavında da başarısız olan öğrenciler sene tekrarı yapmaktadır. Tıp fakültesinde alttan ders alınamaz. Zaten entegre sistemde tüm derslerin sınavının ilgili komite sonunda tek bir oturum şeklinde bütün olarak yapılması da tek başına bir dersten kalmayı, dolayısıyla dersi ayrıca yeniden almayı imkansız hâle getirmektedir.
“Klinik” dönem diyebileceğimiz 4 ve 5. sınıfta öğrenciler, “stajyer doktor” unvanıyla her bir bölümde farklı dersler almaktadırlar. Staj süreleri 2 ila 4-5 hafta arasında değişiklik göstermektedir. Stajyer doktorlar iki yıl boyunca neredeyse 25 farklı bölümde staj yaparlar. Bu stajlardan Genel Cerrahi, Dâhiliye, Pediatri ve Kadın Doğum bölümlerinin stajları büyük stajlar olarak bilinir. Bu dört stajın haricindekiler küçük stajlardır. Her bir stajdan sonra sınav yapılır ve stajlar bağımsız bir şekilde değerlendirilir.
6. sınıf öğrencilerine “intern (veya intörn) doktor” denilir. Stajlarını ve teorik derslerini tamamlayan hekim adayları, bu sene içinde hastanede farklı bölümlerde çalışarak ve nöbet tutarak tecrübe kazanır. Ayrıca bir miktar maaş da almaktadır.
6 senelik bu yoğun eğitim ardından öğrenciler “pratisyen hekim” unvanıyla mezun olur. Belirli bir dal üzerinde yoğunlaşmayı tercih eden hekimler, senede iki kez belirli merkezlerde yapılan “Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS)” na girmekte ve ilgili branş üzerinde eğitim almak üzere “asistan doktor” olarak göreve başlamaktadırlar. Asistanlık sürecini tamamlayan hekimler “uzman doktor” olmaya hak kazanmaktadır.
Sonuç
Olabildiğince yalın bir şekilde özetlenen zorlu tıp eğitimi süreci büyük bir özveri ve fedakârlık gerektirmekte, aslında 6 sene gibi görünse de hekimin sürekli kendini güncellemesi gerekliliği göz önünde bulundurulduğunda ömür boyu sürmektedir.
